محمداسحاق فیاض
سرانجام پس از سال ها انتظار استخراج از معدن آهن حاجیگک را دو شرکت کانادایی و هندی برنده شدند و زمینه برای استخراج آهن از این معدن فراهم گردید.
حاجیگک بزرگترین معدن آهن در کشورما است که ذخایر آن را بیش ازدو ملیارد تن آهن برآورد کرده اند که ۱۶ کیلومتر طول و ۵۵۰ متر عمق دارد. براساس تخمین های اولیه، استخراج تمامی آهن موجود در این معدن، به ۱۸۰ سال زمان نیاز دارد و یکی از بزرگترین معادن آهن افغانستان به شمار می رود و با توجه با استخراج بسیاری از معادن شاید این معدن بزرگ ترین معدن آهن جهان نیز به شمار برود که تا کنون دست نخورده باقی مانده و استخراج نگردیده است. اما اکنون وزارت معادن افغانستان اعلام کرده که کارهای مقدماتی استخراج از معدن بزرگ آهن حاجیگک، در بامیان تا دو ماه دیگر آغاز خواهد شد.
در طول ده سال گذشته شرکت های مختلف خارجی آمادگی خود را برای استخراج معدن آهن حاجیگک اعلام کرده بودند، براساس گزارش وزارت معادن افغانستان طی کمتر از دوسال گذشته ۲۱ شرکت خارجی از کشورهای مختلف آمادگی خود را برای استخراج معدن آهن حاجیگک اعلام کرده بودند که در خواست آنها به مزاییده گذاشته شد تا در یک رقابت آزاد بتوانند امتیاز استخراج آهن این معدن را بدست آورند.
براساس شرایطی که این وزارت برای مزاییده تعیین کرده بود، در دور اول مزاییده که در ۱۶ سنبله سال جاری برگزار گردید، از ۲۱ شرکت ۶ شرکت پیشتاز شناخته شدند و بقیه شرکت ها همه از چرخه رقابت حذف شدند. شش شرکتی که پیشنهاد نهایی خود را ارائه کرده بودند، شامل دو شرکت هندی، یک شرکت آمریکایی یک شرکت کانادایی و دو شرکت ایرانی می گردید. سرانجام پس از یک ماه و نیم بررسی و تحقیقی که وزارت معادن در مرد پیشنهادهای شش شرکت یادشده انجام دادند، وزارت معادن افغانستان خبرداد که شرکت های هندی و کانادایی برنده مزاییده استخراج معدن آهن حاجیگک شده اند این شرکت ها عبارتند از: یک کنسرسیوم هندی که شامل شرکت های “سایل” و” آفیس کو” می شود وشرکت” کیلو گولد منس” کانادایی هستند.
براساس تقیسمات وزارت معادن افغانستان، معدن حاجیگک را به ۴ بلاک تقسیم کرده اند که بلاک اول آن به شرکا کانادایی واگذار گردیده وبلاک های دوم و سوم و چهارم آن را به دوشرکت یادشده هندی واگذار کرده است. درنامه خبری وزارت معادن گفته شده که کنسرسیوم هندى (SAIL/ AFISCO) از منابع تخنیکی، مالی و بشری بهتر برخوردار است و در امور استخراج معدن و تولید فولاد، در طول ۱۰۰ سال در هندوستان وکشورهای دیگر تجربه دارد.
استخراج این معدن تنها هرسال برای دولت افغانستان بیش از ۳۰۰ میلون دالر عواید دارد، و برای هزاران نفر از مردم افغانستان کار وشغل ایجاد می کند، به هرحال تردیدی وجود ندارد که استخراج این معادن همانطوری که برای دولت افغانستان از نظر مالیات یک درآمد اقتصادی خوب به شمار می رود، یک تحول در عرصه کار و اشتغال برای مردم افغانستان نیز می باشد.
زیرا یکی از مشکلات مردم افغانستان بی کاری است، نبود اشتغال و کار بزرگ ترین مشکلی است که امروز مردم با آن دچار هستند و به همین دلیل هرجایی که زمینه کار و اشتغال در هر نقطه ای از کشور فراهم گردد، نعمت بزرگی برای این مردم است. قرار برآوردی که صرت گرفته است حدود سی هزار نفر با شروع کار این معدن مشغل به کار خواهد شد، اشتغال ای تعداد نفر در کشور تواند صدها هزار نفر را در کشور نان بدهد و میزان بیکاری و فقر را به صورت چشمگیری پایین آورد و نیز به دلیل استخراج معادن حاجیگک علاوه بر ایجاد اشتغال برای دههاهزار نفر، می تواند یک تحول اقتصادی و صنعتی را در کشور رقم بزند، هم چنین می تواند زمینه ای برای توسعه کشور بخصوص ولایت بامیان را فراهم نماید، زیرا استخراج از این معدن نیازمند ساخت راه آهن و نیز تولید برق است، بامیان از فقیر ترین ولایت هایی است که از کمترین توسعه برخور دار است و هنوز هم شهر بامیان برق ندارد، شروع استخراج معدن حاجیگک اکنون این ضرورت را به وجود آورده است که برای استخراج معدن برق به ولایت بامیان هم گام بگذارد و شاید ازبرکت این معدن ولایت بامیان و بخصوص شهربامیان از نعمت برق برخور دارد گردد.
در کنار این موضوع قرار است که خط آهن برای انتقال آهن ها استخراج شده از این معدن به سوی شمال و یا جنوب غرب خط آهن کشیده شود، قرار است همزمان با استخراج معدن از این منطقه کار و سروی برای احداث راه آهن نیز آغاز شود، زیرا قرار برنامه های که وزارت معادن برای این شرکت ها یادشده داده است، خط آهنی از حاجیگک باید به سوی جنوب غرب کشور وصل شود که تا از این طریق معادن استخراج شده به بندر چابهار صادر گردد و نیز خط آهن دیگری بامیان را به شمال کشور وصل خواهد کرد. در کنار این مسئله وجود این معدن می تواند یک خط تولید ذوب آهن را در بامیان فراهم نماید، قرار گزارش ها طرحی برای احداث یک کارخانه ذوب آهن در شش پل داده شده است، اما بیش از یک سال است که خبری از این طرح نگردیده است، احتمالا با شروع شرکت های خارجی برای استخراج معادن ضررت احداث این کارخانه دوباره مطرح خواهد شد.
به حال افغانستان کشوری است که طی چند قرن اخیر که از صنعتی شدن چهان می گذرد دخایر و منابع طبیعی آن دست نخرده باقی مانده است و به دلیل عدم استخراج معادن از توسعه و پیش رفت باز مانده است، در حالی ذخایر معدنی افغانستان می تواند کشور ما را به یکی از کشورهای توسعه یافته تبدیل نمایداما متاسفانه در طول ده سال گذشته تاکنون کار جدی روی استخراج منابع طبیعی صورت نگرفت در حالی که مهم ترین ارکان توسعه پایدار درهرکشوری برای رسیدن به توسعه استخراج منابع زیر زمینی آن کشور است، زیرا توسعه صنعتی زمانی امکان پذیر می باشد که زیرساخت های اقتصادی و صنعتی آماده بهره برداری برای توسعه صنعتی و اقتصادی باشد. زیر ساخت های اقتصادی شامل مهار آبها، ساخت جاده ها و خط آهن ومدرنیزه کردن سیستم کشاورزی و دامداری واحداث کارخانه های عظیم و مادر است که یک کشورا می تواند به سوی توسعه صنعتی و اقتصاد مدرن و پایدارهدایت نماید.طبیعی است که برای کشوری چون افغانستان که در واقع از هیچ گونه زیرساخت صنعتی قابل توجه برخوردار نیست، یگانه وسیله و سرمایه ای که می تواند در ساخت زیرساخت های صنعتی کمک کند و یا به عبارت دیگر مقدمه ای برای ساخت زیرساخت های صنعتی درافغانستان قرار گیرد، استفاده و بهره برداری از معادن و منابع زیر زمینی درافغانستان است.
مردم افغانستان در واقع با شکم های گرسنه روی گنج خوابیده اند. هرچند این تعبیر سال ها پیش برای کشورهای جهان سوم اطلاق می گردید که گرفتار فقر و استعمار خارجی بودند و اکنون این تعبیر برای افغانستان مصداق عینی یافته است. زیرا افغانستان دارای صدها معادن و منابع زیر زمینی است ولی مردم این سرزمین روی نعمت الهی با شکم های گرسنه زندگی می کنند و توانایی بهره برداری از این منابع را ندارند.
براساس گزارش وزارت معادن طی سه سال گذشته بیش از چهارصد معدن درمناطق مختلف کشور کشف شده است. اما ازاین تعداد معادن شاید به تعداد انگشت از این معادن به صورت غیر فنی و غیر اصولی استفاده گردیده است. در حالی که افغانستان بهترین مس جهان را دارد و از مرغوب ترین معدن آهن دنیا برخوردار می باشد و نفت و گاز به اندازه ای دارد که می تواند در صورت استفاده درست از این منابع، نیاز افغانستان را به نفت و گاز برطرف نماید. در حالی که مهمترین منابع مورد نیاز جهانی نفت، گاز، آهن و مس می باشد که افغانستان به قدر کافی ازاین معادن برخوردار است و نیز معادن زغال سنگ افغانستان همچنان دست نخورده باقی مانده است و استخراج درست و انبوه از این معادن می تواند نیاز های سوختی افغانستان را برای دهها سال برآورده نماید. اما متاسفانه عدم مهارت های علمی، نبود مدیریت سالم، گسترش فساد اداری و جنگ و ناامنی زمینه های استفاده درست از این معادن را گرفته و سبب گردیده است که مردم افغانستان با شکم های گرسنه روی گنج خدادادی شان بخوابند.
به هرحال با توجه به وضعیت موجود و امنیتی که ولایت بامیان از آن برخور دار است، امید است که کار استخراج معدن حاجیگک هرچه زودتر آغاز شود تا افغانستان اولین گام را به سوی توسعه در راستای استخراج معادن بردارند.
منبع: سایت غرجستان