بسی گل شریفی
شعر از قدیمی ترین نوع نوشتار و بیان برای رساندن پیام در نزد انسان ها می باشد. در طول تاریخ، اشعاری را می بینیم که بسیاری از مفاهیم ارزشمند انسانی را در خود گنجانده است.در برهه هایی برای شور عشق، در زمانی برای شوراندن غیرت جنگجویان در مبارزات، در زمانی برای ترویج اخلاقیات و گاهی برای ارزش های بشری و ….
شاعران همیشه نقشی پر رنگ در جامعه داشته اند.آنها قسمتی از فرهنگ یک جامعه را نمایندگی می کنند و گاه فراتر از آن خود بعنوان فرهنگ ساز و یا جلودار جریانات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی عمل می کنند.
شاید اگر به جادوی کلام واقف نباشیم نتوانیم مشخصا عمق تاثیر گذاری جریان فکری شاعران یک اجتماع بر آن جامعه را بدانیم.در زمان هایی ممکن است به علت های مختلف نقش شاعران در جریانات اجتماعشان کمرنگ شود یا حتی در پاره ای مواقع به انزوا در جمع های خود رانده شوند اما هرگز آن انرژی بالقوه ای که در این گروه هست را نمی توان نادیده گرفت.
در انقلاب های معاصر، شاعران گاهی غنی ترین مفاهیم انقلابی را در قالب شعر در آورده و مردم را با آن شورانده اند.
وقتی” پاپلونرودا” چنین با ژنرال مقتول وداع می کند:
بدرود! ژنرال مقتول من
الماس خاطره‌ات خواهد زیست
بر فراز کوهستان‌ها
میهن هماره با تو خواهد رفت
بر جاده ی بهار(۱)
“فرناندو کوستا آندراده” شاعر آفریقایی برای ویتنام می گوید:
… ممکن است که در کلمات من
اندوه تنهایی طنین افکنده باشد
ولی پارتیزان تنها نیست
هیچ گاه
و قلب اوست زمین میهنش(۲)
هنگامی که” اینیا تسیو بوتیتا” شاعر ایتالیایی برای “برادران مبارزچروی” چنین می نویسد:
آن روز توهین به مقدسات
دروغینه کشیشی به آنان می گفت:
در راه مرگ
اعتراف کنید به گناهانتان
تا خداوند، در رحمت به رویتان بگشاید
برادران به پاسخ می گفتند:
آسمانتان به آزادی است
اعتراف از فاشیست ها باید گرفت
که ایمان را می کشند(۳)
“نزار قبانی” شاعر بلند آوازه ی عرب با چنین لحن شورشی از “ما” سخن می گوید:
ماییم که نقشه را ترسیم می‌کنیم
دامنه ها و تپه ها را
ماییم که محاکمه را آغاز می‌کنیم(۴)
نه تنها در میان انقلابیون که در میان اقشار مختلف جامعه که مورد ظلم قرار گرفته اند شاعران با بلندترین صدا کلمات را بر صفحات می آویختند.نه تنها شاعران نامدار که ترانه های محلی خود بیان این آوازها بوده اند.در ترانه ای محلی در بولیوی رنج معدنکاران این چنین بیان می شود:
من زنی معدنکارم
خوب می دانم انفجاری در پیش است
بگذار موسمش برسد
وقتی که زمزمه ها فریادی شد
خواهی دید که چگونه از گیس هایم
صدها فتیله می سازم
و از قلبم، چخماق..!
و هزاران نمونه ی دیگر از شعرهایی که در آن نه تنها از مردم خود که از همه ی مردمانی سخن می گویند که مورد ظلم قرار گرفته اند و اکنون به خونخواهی و به انقلاب و حقوق انسانی خویش می اندیشند.
چنین است که شاعران دریافته اند نه تنها با سرودن بلکه با طرح ایده های خلاقانه و نو، با حرکت های عملی و همچنین با ایجاد انگیزش در مردم، قدمی برای انسانیت و شعائر انسانی می توان برداشت.
تاریخ هزاره ها همیشه با خون و مقاومت و مظلومیت در آمیخته شده است. زندگی مردم هزاره همواره دستخوش جوری بوده است که حاکمان زمان بر آنان روا می داشته اند.بر این اساس ادبیات شعری آن نیز در آمیخته با چنین مفاهیمی است.شاعران همواره از فریاد کنندگان تاریخشان بوده اند. گرچه گاهی چنان در جامعه تصور می شود که شاعران گروهی هستند که جدای از اجتماع در دنیای خاص خود زندگی می کنند و یا آنان را بازیگران کلماتی می دانند که از سر تفنن بر زبان جاری می شود حال آنکه در بسیاری مواقع ایشان نه تنها با شعر که بسیاری از اوقات خود مستقیم پای در راه کارهای عملی نهاده اند .
مدتی قبل پس از افزایش کشتار هزاره ها در کویته ی پاکستان و نیز ادامه ی حملات و فشار غاصبان زمین و طالبان، در میان سکوت و انفعال حکومت های این دو کشور و درکنار آن سکوت و انفعال جامعه ی جهانی و رسانه ها و نهادهای حقوق بشری، صحبت از نامه ای به میان آمد که در آن شاعران جهان به پروسه ی تاریخی نسل کشی و ظلم بر هزاره ها اعتراض کرده اند.این نامه که به ابتکار شاعر، روزنامه نگار و فعال حقوق بشر “کامران میرهزار” تدوین گردیده بود، خطاب به دبیر کل سازمان ملل بانکی مون،رییس کمیسیون اروپا خوزه مانوئل و رییس جمهوری آمریکا باراک اوباما است. این نامه که این چنین آغاز می شود “با گذشت بیش از یک قرن جنایت سیستماتیک همچون نسل کشی، به بردگی گرفتن، تجاوز جنسی جنایات جنگی و تبعیض علیه مردم هزاره، هزاره بودن همچنان در پاکستان و افغانستان جرمی آشکار محسوب می شود”(۵) ماهها جریان امضای آن طول کشید و همچنان ادامه دارد.
در این نامه با نگاهی به بعضی ازجنایات و بیان تاریخ ها و مکان های آن تنها بخشی از آنچه نمونه ی بارز نسل کشی علیه هزاره ها بوده عنوان گردیده است و ضمن همدردی و همراهی و اعلام حمایت از مردم هزاره از مجامع بین المللی و اشخاص مورد خطاب و نیز جامعه و رسانه های دنیا خواستار توجه و عملکرد موثر در قبال وضعیت کنونی مردم هزاره مخصوصا در مناطق پر خطر شده است.
مطمئنا این اشخاص که گاهی خود از اندیشمندان و فیلسوفان و یا فعالین اجتماعی و فکری محسوب می شوند به راحتی پای این نامه را فقط برای مضمون آن امضا نکرده اند. در طی نامه ای که به آنان داده شده سند بردگی ۱۰ هزار هزاره در سال ۱۸۹۳(۶) همچنین اسناد، تصاویر و اخبار مستدل در مورد نسل کشی ها، غارت ها و جنایت های به هم پیوسته و سیستماتیک علیه آنان ضمیمه شده است.گاه آنان با ایمیل ها و با ارتباطات، در این مورد کسب خبر و اطلاع می کردند و با دیدن منابع و نیز پیگیری اخبار این نامه را امضا کرده اند.
طرح خلاقانه ی نامه خود قدمی بزرگ و تاریخی برای یک حرکت و بیداری جهانی است.قدم گذاشتن اعتراضات به دنیای خارج از هزاره ها و بسط و گسترش آن به همه ی جهان.این نامه تلاش برای ایجاد انگیزش در جامعه ی خود و فراتر از آن در جامعه ی جهانی است.
اعلام حمایت و درخواست اعلام اضطراری برای مردم هزاره از سمت فعالین ادبیاتی و اجتماعی ۹۴ کشور جهان خود نشان حقانیت مردم ما و نیز نشان از همراهی جهانی برای احقاق حقوق بشری آنان دارد.شاید بتوان گفت یکی از دلایلی که سالهاست این جنایات دوام داشته اند بی صدا بودن و در سکوت مردم هزاره در جامعه ی جهانی بوده است.در این سال ها اما مردم دریافته اند که اعلام و اطلاع دادن آنچه بر هزاره ها رفته و می رود از بزرگترین راههای کاهش این جنایات می تواند باشد.شاید مردم اندکی از جهان حتی هزاره ها را بشناسند و از وجود چنین قومی در جهان خبر داشته باشند. چنین فعالیت هایی هم خود اعلام موجودیت جهانی بعنوان قدیمی ترین ساکنین این قسمت از جهان و هم اعلام عدالت خواهیشان خطاب به همه ی مردم جهان است شاید که صدای صلح طلبی و حق طلبی مردم ما بر صدای تفنگ ها و انفجار ها پیروز شود.
تلاش بی وقفه ی کامران میرهزار برای تجمع افکار شاعران جهان برای مردم هزاره در این دنیای وانفسا که بسیاری هنوز در تئوری ها وشعارهای خود پیچیده و گرفتاریم گامی عملی و پر قدر و ارزشمند است در جهت رساندن صدای مردم هزاره آنهم با پشتوانه ی افکار بزرگان ادبیاتی جهان.
اکنون در ادامه آن فعالیت دیگری آغاز شده که در آن علاوه بر این گروه، گروههای دیگر مردم شامل “وکلا، نویسندگان، ورزشکاران، هنرمندان، کارگران، دانش آموزان، دانشجویان، فعالین اجتماعی و حقوق بشری “ حمایت خود را از نامه ی شاعران اعلام می کنند. همه ی گروهها و اقشار در فعالیتی جهانی از قدرتمندان و کسانی که توانایی سیاسی و اجتماعی دارند می خواهند که برای وضعیت هزاره ها فکری اساسی کنند.
در کنار آن پر آوازه ترین شاعران جهان در حرکتی تاریخی برای مردم هزاره شعر خواهند گفت و در شعری اشتراکی از آنها خواهند نوشت.از مردمان، فرهنگ، رنجشان و از احساس خود برای آنان.این آوازی جهانی برای همصدایی با مردم هزاره است.
این نامه هم آوایی و حمایت اندیشمندان بزرگ جهان از مردم هزاره خطاب به مجامع بین المللی است تا جدی تر و عملی تر برای عدالت و برای ارزشهای انسانی و بشری مخصوصا در محدوده ی مردمی که با نام و جرم “هزاره” بودن قرنهاست آزار دیده اند بیاندیشند.
امیدواریم که این قدم خود محرک برداشتن گام های بیشتر و عملی تر باشد و برای کسانی که در این مسیر همراه بوده اند و مخصوصا برای کسی که تلاش های بی اندازه اش باعث به ثمر رسیدن این گام تاریخی بوده موفقیت و انرژی بیشتر برای ادامه می خواهم.
لینک سایت :
http://www.hazararights.com/
لینک نامه و اسامی و مشخصات امضا کنندگان:
http://www.hazararights.com/spip.php?article4
پ.ن:
۱) قسمتی از شعر بلند “بدرود، ژنرال من”
۲)قسمتی از شعر “افق” که برای ویتنام سروده شده است.
۳)چروی ها هفت برادرمبارز بودند که آزادانه زندگی می کردند و با نازی های آلمان و ایتالیا مخالفت می کردند.
۴)قسمتی از شعر بلند “خشم خوشه ها” که بعد از کشتار و جنگ شش روزه ی ۱۹۶۷اعراب و اسراییل سروده شده است.
۵)مراجعه شود به لینک نامه ی شاعران در حمایت از هزاره ها
۶)مراجعه شود به عکس ضمیمه شده در متن.